Όπως είδαμε στο Α' μερος, σύμφωνα με την προσωποκεντρική θεωρία ένα άτομο μπορεί να οδηγηθεί προς την ολοκλήρωση του εαυτού και του δυναμικού του όταν βιώνει στις σχέσεις του την αποδοχή, την κατανόηση της εμπειρίας του, και δεν καταπιέζεται από περιοριστικούς όρους αξίας. Αυτό το κλίμα στη σχέση επιτρέπει στο άτομο να αισθάνεται ασφαλές, να εξερευνά ανοιχτά τις εμπειρίες του και να προχωρά στην αυτογνωσία, την προσωπική ανάπτυξη και την συναισθηματική ισορροπία (Rogers, 1951).
Ο Rogers (1957) συνόψισε και ονομάτισε τα χαρακτηριστικά που καθιστούν την θεραπευτική σχεση διευκολυντική βασει αυτού του προτύπου επικοινωνίας.
Οι τρεις θεμελιώδεις θεραπευτικές συνθήκες που δημιουργούν αυτό το υποστηρικτικό περιβάλλον είναι η αυθεντικότητα (congruence), η άνευ όρων αποδοχή (unconditional positive regard) και η ενσυναίσθηση (empathy). Με αυτες τις τρεις συνθήκες καλείται να εμφανιστεί ο προσωποκεντρικός θεραπευτής προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία.
Αυθεντικότητα (Congruence) σημαίνει ότι ο θεραπευτής καλείται να αναγνωρίζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του επι της διαδικασίας με ειλικρίνεια, και να εμφανίζεται στον θεραπευόμενο χωρίς μάσκες ή το πρόσχημα του ειδικού. Η αυθεντικότητα βοηθά τον πελάτη να αισθανθεί εμπιστοσύνη για τον άνθρωπο απέναντι του και δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας ως προς την προοπτική να παρουσιαστεί ολοένα και πιο αυθεντικά και ο ίδιος.
Η Άνευ όρων Αποδοχή (Unconditional Positive Regard) σηματοδοτεί την πλήρη αποδοχή του πελάτη ως πρόσωπο, στο σημείο που βρίσκεται, χωρίς ο θεραπευτής να τον κρίνει ή να τον αξιολογεί αρνητικά. Αυτή η αποδοχή δημιουργεί έναν ασφαλή χώρο για τον πελάτη, που του επιτρέπει να εξερευνήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του χωρίς φόβο απόρριψης. Άνευ όρων δεν σημαίνει άνευ ορίων αλλα σημαίνει χωρίς προσδοκίες και κατευθύνσεις για την προσωπική διαδρομή του θεραπευόμενου από τον θεραπευτή.
Η Ενσυναίσθηση (Empathy) είναι η ποιότητα που φέρνει στην σχέση ο θεραπευτής καθώς προσπαθεί να κατανοήσει σε βάθος τον κόσμο του πελάτη και να καθρεφτίσει τα συναισθήματά του με τέτοιο τρόπο που να ενισχύει την συνδεση της αντίληψης του θεραπευόμενου με την ίδια του την εμπειρία, και να βοηθάει την κατανόηση και την νοηματοδότηση της δικής του πραγματικότητας.
Η σχέση θεραπευτή – πελάτη λοιπόν λειτουργεί ως ο κύριος παράγοντας αλλαγής στη θεραπεία. Η σύνδεση που δημιουργείται μέσω αυτών των τριών συνθηκών, επιτρέπει στον πελάτη να νιώσει αποδεκτός και κατανοητός, ενώ του παρέχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει τις εσωτερικές του διεργασίες και δυνάμεις. Η δυναμική της θεραπευτικής σχέσης δημιουργεί τον κατάλληλο χώρο για την ενεργοποίηση της τάσης πραγμάτωσης, βοηθώντας τον πελάτη να προχωρήσει στην αυτοπραγμάτωση και μια πιο αυθεντική ζωή. Οι προσωποκεντρικές συνθήκες της αποδοχής , της ενσυναίσθησης και της αυθεντικότητας αν και μοιάζουν να προτείνουν ενα "απλό" σχήμα συσχέτισης ωστόσο δημιουργούν ενα πολύ βαθύ και δυνατό πεδίο επικοινωνίας. Οι συνθήκες μπορούν να γίνουν το φροντιστικό δοχείο για κάθε ιστορία και δυσκολία να ακουστεί και να κατανοηθεί και έτσι να οδηγήσουν σε αποτελέσματα. Αυτά τα αποτελέσματα ακριβώς που ο κάθε θεραπευόμενος έχει ανάγκη για την δική του ζωή.
Μέσα από το πρίσμα όλων των παραπάνω, αυτό που η Προσωποκεντρική τελικά επιδιώκει να προσφέρει στον θεραπευόμενο δεν είναι σύνθετες έννοιες ή τεχνικές αλλα η δυνατότητα να ενεργοποιήσει και να ολοκληρώσει το δικό του δυναμικό μέσα από μία Σχέση. Αυτο που προσφέρει η Προσωποκεντρική είναι μια σχέση όπου το άτομο μπορεί να επιστρέψει στις δικες του ανάγκες, επιθυμίες και δυνατότητες και να τις εξερευνήσει, όπου μπορεί να συνδεθεί πάλι με την τάση πραγμάτωσης του, όπου μπορεί να εμπιστευτεί ξανά την οργανισμική διαδικασία αξιολόγησης του και όπου μπορεί να μειώσει την αίσθηση ασυμφωνίας και να ενδυναμώσει την αυτοεικόνα του.
Ο πυρήνας αυτού που είναι τελικά η Προσωποκεντρική, είναι η Συνάντηση δύο Προσώπων ( του θεραπευτή και του θεραπευόμενου) με ολοενα αυξανόμενη αποδοχή, αυθεντικότητα και ζεστασιά η οποία γίνεται η πηγή για έναν καινούργιο προσωπικό τρόπο να υπάρχει το άτομο στον κόσμο (Rogers, 1961).
Βιβλιογραφία
Rogers, C. R. (1951). Client-centered therapy: Its current practice, implications, and theory. Houghton Mifflin.
Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95-103.
Rogers, C. R. (1961). On becoming a person: A therapist's view of psychotherapy. Houghton Mifflin.